Burgemeester Kolenbrander van Tubbergen was in oktober 1960 op uitnodiging van het bestuur van de Oudheidkamer Hardenberg te gast in Zaal Potgiesser. Voor een volle zaal vertelde hij over het karakter van de Saksers in het algemeen en de Twentenaren in het bijzonder, over hun geschiedenis en over hun humor.
Tussendoor kwamen zijn eigen belevenissen aan bod. Te mooi om op te schrijven, vond de journalist van De Vechtstreek, maar hij deed toch maar een poging.
“Ergens in Twente in een boerenhofstede bezat men een doopboek. Oudheidvorsers zouden dat heel graag eens willen inzien, maar de eigenaar was daartoe niet te bewegen. Als jong-
maatje van de secretarie in Hengelo probeerde Kolenbrander het toen eens:
Op de delle van het boerenhoes was de vrouwe an ‘t wark, toen hee binnenstapte.
Ze reageerde niet.
– Goeiendag!
Geen antwoord.
– Goeiendag (nu klonk het wat luider).
* Ik had ow wal eheurd, klonk het dan achterdochtig. Wat wol iej?
– Is de baas ook thoes?
* Nee, wiej hebt hier geen baas. Mar wat wol iej dan? Wie bin iej?
– Ik bin Kolenbrander.
* Wie bin iej?
– Ik bin Kolenbrander.
* Waor kom iej vandan?
– Van Hengelo.
* Wat wol iej dan?
– Ik kwamme vraogen naor het deupboek.
* Wiej hebt gien deupboek.
– Maar ziej hebt miej ezegd da’j dat wel hebt.
* Wanneer ik now zegge, dat wiej het nich hebt, dan is het ook nich!
Wat doe’j daor in Hengele?
– Ik bin schriever op ‘t gemeentehoes.
* Wat schrief iej dan?
– Ik schrieve brieven, ook wel ies an de Koninginne.
* Now lögst.
– Gien sprake van.
* En schrif de Koninginne dan ook wel ies terugge?
– Wat dach iej dan? As ik de Koninginne bod sture, dan schrif ze wel terugge.
* Hoe heet ow vader?
– Ook Kolenbrander.
* Kolenbrander?
– Ja, net as ikke. Hee woont an de Drienense straote. Maar mien mooder,
den mu’j wel kennen.
* Ow mooder?
– Jao, dat is Johanna van ‘t hoge hoes op ‘n barg.
* Ow mooder Johanna van ‘t hoge hoes op ‘n barg? Wel jonge toch. Die he’k zo goed ekend.
Hoe is het met heur? Graads, Drieka, hier is een zönne van Johanna van ‘t hoge hoes op ‘n barg! Komt ‘t er toch in jonge!
Achter het schap weg kwam de baas tevoorschijn, met dochter Drieka, die het gesprek hadden afgeluisterd. Men vertrouwde dat heerschap ‘met een boordtien umme’ niet, maar nu men wist, dat het een zoon was van Johanna van ‘t hoge hoes op ‘n barg, nu had men eindelijk alle wantrouwen laten varen en de Saksische gastvrijheid kwam boven. Het beste was nog niet goed genoeg. Zelfs een borrel kwam op tafel en het doopboek, dat men helemaal niet zou hebben bezeten, kreeg Kolenbrander mee. Dat tekent een Sakser. Achterdochtig, maar wanneer men eenmaal het vertrouwen heeft gewonnen, dan kan men iets voor en met de Sakser doen.”
